Galeria »

Położony na obrzeżach Sochaczewa Dom Urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli od lat stanowi najsłynniejsze miejsce kultu polskiego kompozytora.

Po gruntownej rewaloryzacji całego założenia zmianie uległa również ekspozycja wewnątrz zabytkowej oficyny. W nowym kształcie znacznie odbiega od dotychczasowego sposobu prezentacji dworku. Ekspozycja nie kojarzy się z tradycyjnie pojmowanym Muzeum, ale stanowi miejsce indywidualnego doświadczania klimatu i przestrzeni, w której przyszedł na świat i bywał Fryderyk Chopin. W tym celu zrezygnowano z dużej ilości eksponatów, a istotnym elementem ekspozycji uczyniono opowieść prowadzącą zwiedzającego (audio-przewodnik) przez park-pomnik i wnętrza dworku. Przeniesienie akcentu na sferę wyobrażeniową zasugerowało projektantom użycie oszczędnych środków wizualnych.

Zwiedzający rozpoczynają wizytę od obejrzenia w „Preludium” (Budynku Recepcyjnym) filmu wprowadzającego, dzięki któremu poznają charakter związku Chopinów z ówczesnymi właścicielami Żelazowej Woli – rodziną Skarbków i ich posiadłością. Film ilustruje specyfikę miejsca, historię przekształcenia skromnej oficyny dworskich w dworek szlachecki i jego znaczenie dla pamięci i tożsamości narodowej. Zwiedzanie Żelazowej Woli staje się ucztą dla wszystkich zmysłów, miejscem odpoczynku i refleksji.

Autorami scenariusza przewodnika audio są: Zbigniew Brzoza, Tomasz Śpiewak i Mariola Wojtkiewicz. Scenografię stworzyli: Marcin Jarnuszkiewicz, Beata Nyczaj i PPH Mega. Projekt graficzny współtworzyły warszawskie Bakalie Studio oraz włoska pracownia Migliore + Servetto Architetti Associati, która wcześniej zrealizowała projekt ekspozycji stałej w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie.

Zwiedzanie

W budynku „Preludium” goście otrzymają przewodniki audio, które poprowadzą ich przez główną aleję parku-pomnika do dworku. Ekspozycję w dworku podczas rewitalizacji podzielono na dwie części odpowiadające pierwotnemu podziałowi funkcjonalnemu budynku na część mieszkalną i gospodarczą.

Zwiedzanie rozpoczyna się od „Piekarni” w której wnętrzu dominuje monochromatyczna fotografia osób przybyłych na uroczystość odsłonięcia pomnika Chopina w 1894 roku – na pierwszym planie widzimy rosyjskiego kompozytora Milija A. Bałakiriewa i przedstawicieli Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. To jedno z najwcześniejszych przedstawień oficyny. W tym pomieszczeniu pokazano również zdjęcie przedstawiające ludzi w bryczkach przybyłych na to wyjątkowe święto oraz fotografię oficyny z lat 20-tych XX wieku.  Jest to wstęp do opowieści o historii Żelazowej Woli, jej odejściu w niepamięć na przestrzeni lat, ponownym odkryciu i odbudowie.

Już z „Piekarni” widać dominujący element kolejnego pomieszczenia – „Pokoju Gospodyni”. Na szklanej tafli prezentowane jest zdjęcie grupy ludzi uczestniczącej w odsłonięciu obelisku ku czci Chopina w 1894 roku. To również fotografia monochromatyczna, w której tle umieszczono reprodukcje pocztówek z początku ubiegłego stulecia oraz afiszy koncertów, z których dochód przeznaczony był na wykup, a potem odbudowę Domu Urodzenia Fryderyka Chopina. Wszystko to umieszczono w izbie, którą najprawdopodobniej zamieszkiwała dworska gospodyni. Ekspozycja oparta na ikonografii od początku XX wieku do lat 30. jest dalszym ciągiem opowieści o przebudowie dworku.

Kolejne pomieszczenie – „Izba czeladna” przenosi nas w lata 30. ubiegłego stulecia czyli historycznego momentu, kiedy oficyna staje się dworkiem szlacheckim. 

Po lewej stronie w „Alkowie” – dawniej fałszywie uznawanej za miejsce urodzenia Fryderyka Chopina – prezentowana jest Księga Pamiątkowa, która została umieszczona w oficynie w 1895 roku. Znajdują się w niej wpisy pierwszych gości odwiedzających Żelazową Wolę. W oknie za Księgą wyeksponowano fotografię ilustrującą orkę podczas zakładania parku w latach 30. XX w. Na bocznych ścianach alkowy prezentowane są wybrane wpisy z pierwszej Księgi Pamiątkowej. Tu również znalazły się reprodukcje projektów mebli – akwarel namalowanych przez Kazimierza Hugo-Badera.

W pomieszczeniu pozostawiono fortepian, prezentowany tu jeszcze przed remontem dworku. Ekspozycję dopełnia fotoplastikon, w którym eksponowane są zdjęcia z lat 30. ubiegłego wieku, przedstawiające kolejne etapy  remontu chopinowskiej oficyny.

Następnie zwiedzający wchodzą do pierwotnie mieszkalnej część oficyny. W „Pokoju Skarbków i Chopinów” zwiedzający dowiaduje się szczegółów bliskich relacjach obu rodzin. Na ścianach wiszą portrety z ich wizerunkami, a w trzech gablotach wyeksponowano reprodukcję pierwszego wydania Poloneza g-moll z 1817 roku dedykowanego Wiktorii Skarbek, list Fryderyka Chopina pisany do Jana Białobłockiego z Żelazowej Woli w Wigilię 24 grudnia 1825 roku oraz  prezentu od  Anny Skarbkówny dla Mikołaja Chopina – francuskiego przekładu Georgik Wergiliusza.

Kulminacyjnym punktem ekspozycji w dworku jest „Pokój Urodzenia Fryderyka Chopina”. Charakter nadają tej izbie dwa strumienie światła, wydobywające
z mroku wnętrze otwartego fortepianu oraz portret Fryderyka Chopina. Całości dopełniają dwa wydruki dokumentów związanych z narodzinami kompozytora, pokazujące rozbieżności wokół daty urodzin Fryderyka.

Zwiedzanie Dworku kończy wizyta w „Pokoju z Księgą Pamiątkową” stanowiąca symboliczne pożegnanie z niezwykłym miejscem, jakim jest Żelazowa Wola. Przy wyjściu umieszczona jest tradycyjna księga pamiątkowa. Zwiedzający mogą wpisywać się do niej kultywując pamięć Fryderyka Chopina tak jak czynili to pierwsi goście odwiedzając to miejsce w końcu XIX wieku. Dają tym samym wyraz uczuciom wywołanym przez genius loci Żelazowej Woli.

W parku w oznaczonych miejscach umieszczono nadajniki, z których, podobnie jak przy wyjściu z budynku „Preludium” automatycznie uruchamiają się krótkie informacje tym razem związane z ciekawymi miejscami w samym parku. Zaś zbliżając się z audio przewodnikiem do tabliczek z nazwami nowych wielofunkcyjnych budynków zwiedzający może posłuchać muzyki Chopina.   

Wielkim przedsięwzięciem była rewaloryzacja parku – posadzono kilku tysięcy nowych roślin, położono pod ziemią 120 km rur nawodnienia i 30 km kabla elektrycznego umożliwiającego oświetlenie parku po zachodzie słońca. Unikalny system nagłośnienia na terenie parku pozwala słuchać  koncertów nawet w jego odległym zakątku. Park, podobnie jak wszystkie budynki, jest przystosowany dla niepełnosprawnych – specjalnymi wjazdami i alejkami mogą oni dotrzeć do każdej jego części.